زرده تخم مرغ مایل به گرمی و تاحدودی به خشکی است، ولی سفیده آن مایل به سردی و تری است. پوست تخم مرغ نیز سرد و خشک است. بنابراین در یک خوردنی چندین طبع در کنار هم جمع شده اند.

دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ پزشک و دکترای تخصصی فیزیولوژی، رئیس هیأت موسس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران

 احادیثی در باب خواص تخم‌مرغ

از پیامبر خدا (ص) نقل شده است: «یکی از پیامبران از سستی به درگاه خداوند نالید. خداوند او را به خوردن تخم مرغ فرمان داد.» در جای دیگر امام علی (ع) فرمودند: «یکی از پیامبران از کمی زاد و ولد در میان امت خویش به درگاه خداوند نالید. خداوند به او فرمود مردم را به خوردن تخم مرغ سفارش کنید. مردم این کار را کردند و پس از آن زاد و ولد در میانشان فراوان شد.» امام باقر (ع) فرمودند: «هر کس فرزند ندارد تخم مرغ بخورد و فراوان از آن بهره ببرد؛ چرا که نسل را می‌‌افزاید.» در کتاب کافی از امام کاظم (ع) این حدیث ذکر شده که فرمودند: فراوان خوردن تخم مرغ فرزند را افزون می‌‌سازد. در کتاب کافی از امام صادق (ع) آمده است که این حضرت از تخم مرغ یاد کردند و فرمودند: «تخم مرغ خوراکی سبک است، دلدادگی به گوشت را فرو می‌‌نشاند، ولی عارضه‌‌های گوشت را هم ندارد.»

 ملاکی برای حلال و حرام بودن تخم پرندگان از دیدگاه ائمه

در کتاب کافی از امام باقر (ع) آمده است که فرمودند: «آن پرندگانی را بخورید که هنگام پرواز کردن بال می‌‌زنند و تخم پرندگانی را استفاده کنید که دو سمت آن با هم متفاوت است و نیز پرندگانی که چینه دان دارند.» در چندین حدیث به ملاک تفاوت دو طرف تخم پرنده برای حلال بودن، اشاره شده است؛ یعنی اینکه یکی از دو سر پهن‌تر (گرد تر) و یکی دیگر باریکتر (مخروطی) است.

 خوردن تخم مرغ با خوراکی‌‌های دیگر

شخصی از امام صادق (ع) در مورد تقویت قوای جنسی سوال کرد امام فرمودند: «پیاز را ریز و در روغن زیتون سرخ کن. تخم مرغی هم بردار و در سینی‌ای بشکن و قدری نمک بر آن بپاش. آنگاه این تخم مرغ را روی پیاز و روغن زیتون بریز و اندکی بجوشان (تفت داده شود) و سپس از آن بخور.» و در حدیث دیگری از امام کاظم (ع) هم این طرز مصرف تخم مرغ برای افزایش توان جنسی آمده است.  در کتاب کافی آمده است شخصی نزد امام کاظم (ع) از کمی فرزند اظهار ناراحتی کرد؛ حضرت فرمودند از خداوند آمرزش بطلب و تخم مرغ با پیاز بخور. در توضیح این احادیث می‌‌توان گفت: برای افرادی که مخصوصا مزاج سرد دارند و یا میل جنسی کمی دارند و یا توان انجام عمل جنسی را به صورت کامل ندارند خوردن تخم مرغ توصیه می‌‌شود. همراه کردن تخم مرغ با روغن‌‌ها می‌‌تواند غذائیت آن را افزایش داده، تولید مایع جنسی را زیاد کند. از پیامبر خدا (ص) نقل شده است که «مصرف گوشت با تخم مرغ بر توان جنسی می‌‌افزاید.» در کتاب کافی  از امام صادق (ع) هم برای افزایش فرزند به همین ترکیب (گوشت با تخم مرغ) اشاره شده است. از امام کاظم (ع) نقل شده که مصرف این ترکیب منجر به درشت شدن استخوان فرزند می‌‌شود.

 احادیثی در باب اهمیت زرده تخم مرغ

در کتاب کافی از امام صادق (ع) نقل شده است که زرده تخم مرغ سبک و سفیده آن سنگین است. 
شخصی در نزد امام رضا (ع) از مشکل گوارش غذا اظهار ناراحتی کرد، امام فرمود: «زرده تخم مرغ بخور.» آن شخص این کار را انجام داد و بهبود حاصل شد. 
در توضیح این احادیث می‌‌توان گفت: کسانی که دچار ضعف قوای بدن هستند و معده ضعیفی هم دارند، بسیار خوب است که زرده تخم مرغ را جدا کرده و به صورت پخته شده نیمه آب‌پز یا عسلی استفاده کنند.

 احادیثی درمورد نهی از افراط درخوردن تخم مرغ 
امام رضا (ع) می‌‌فرمایند که «خوردن همیشگی تخم مرغ سبب پیدایش کک و مک در صورت می‌‌شود، بیماری سپرز (طحال) می‌‌آورد و ایجاد کننده بادهایی (گاز‌‌هایی) در سر معده است. زیاد خوردن تخم مرغ آب‌پز تنگی نفس و نفس بریدگی می‌‌آورد.» در توضیح این حدیث اینطور می‌‌توان گفت: زیاد مصرف کردن هر ماده خوراکی ضرر دارد؛ از جمله تخم مرغ چون غذاییت زیادی دارد و زیاد مصرف کردن آن باعث سنگینی بافت‌‌ها و اعضای بدن از جمله کبد و طحال شده و منجر به رسوب مواد زاید در اعضا و پوست می‌‌شود. برای افرادی که دچار ضعف هضم هستند، مصرف زیاد تخم مرغ منجر به بروز نفخ در معده و روده خواهد شد.

 تخم مرغ از دیدگاه طب سنتی

غذاییت تخم مرغ بسیار بالا و نزدیک به گوشت است. بهترین تخم مرغ آن است که بزرگ باشد و در همان روز تخم گذاری مصرف شود. اگر امکان نگهداری تخم مرغ در جای خنک نبود، می‌‌توان آن را داخل نمک نگه داشت تا ماندگاری آن بیشتر و فساد آن به تاخیر افتد. زرده تخم مرغ مایل به گرمی و تاحدودی به خشکی است، ولی سفیده آن مایل به سردی و تری است. پوست تخم مرغ نیز سرد و خشک است. بنابراین در یک خوردنی چندین طبع در کنار هم جمع شده اند که این از شگفتی‌‌های خلقت و نشان دهنده اهمیت این غذاست.

خونی که به دنبال هضم زرده تخم مرغ در بدن تولید می‌‌شود خونی بسیار معتدل و مفید برای ریه و مجاری تنفسی است. اگر همراه با فلفل استفاده شود حرارت آن افزایش یافته و جذب آن هم بیشتر می‌‌شود. سفیده تخم مرغ خون لزج تولید می‌‌کند. سرد مزاجان باید کمتر از سفیده استفاده کنند. بهتر است سفیده تخم مرغ همراه با نمک و کمی روغن زیتون و ادویه تند مصرف شود. بهترین حالت آماده کردن تخم مرغ برای مصرف، حالت آب‌پز عسلی (که در طب سنتی به آن نیم برشت و نیم بند هم گفته می‌‌شود) است که هضم آن راحت و غذاییت آن بالاست و خون متناسبی تولید می‌‌کند و فضولات کمی هم دارد.

برای تهیه تخم مرغ عسلی پس از اینکه آب به جوش آمد باید حدود 5-3 دقیقه تخم‌مرغ در آب بماند و خارج شود. تخم مرغی که در روغن برشته شده (نیمرو یا کوکو) و یا زیاد سفت شده باشد، هضم سخت‌تری خواهد داشت. زرده تخم مرغ مقوی قلب و مغز است و باعث تقویت قوای جنسی می‌‌شود.

همچنین برای کسی که خون زیادی از وی رفته بسیار مفید است چون که به سرعت تبدیل به خون می‌‌شود. بعد از تخم مرغ، تخم پرندگانی چون تخم قرقاول، تیهو، دراج و کبک هم بسیار خوب و مفید و نسبتا شبیه به تخم مرغ خانگی است و مصرف آنها کاملا توصیه می‌‌شود. تخم اردک، مرغابی، غاز و شترمرغ همچون گوشت آنها دیر هضم تر بوده، بوی نامناسبی داشته و اخلاط نامناسبی را هم در بدن تولید می‌‌کند و انسان به صورت عادتی نباید از تخم این پرندگان استفاده کند.

برای افزایش خاصیت تقویت قوای جنسی می‌‌توان تخم مرغ را همراه با دانه شاه‌تره و کمی نمک استفاده کرد. این برای افراد ضعیف، افرادی که در دوره نقاهت به سر می‌‌برند و یا پس از انجام حجامت هم مفید است. تخم مرغ آب‌پز سفت دیرهضم است و دیر از بدن دفع می‌‌شود. برای اصلاح این مورد می‌‌توان از ادویه جاتی چون آویشن، فلفل و نمک استفاده کرد. اگر زیاد از حد خورده شود قولنج ایجاد می‌‌کند.

افرادی که مزاج‌‌های سرد و یا معده‌‌های ضعیفی دارند، تخم مرغ و مخصوصا سفیده تخم مرغ کمتر مصرف کنند و یا اگر استفاده می‌‌کنند همراه با نمک و فلفل باشد. نکته مهم این است که اگر سفیده تخم مرغ در کنار سرکه قرار گیرد، از مخلوط آنها جسم بسیار سخت و غیر قابل هضمی ایجاد می‌‌شود که بسیار برای بدن مضر است.

منبع